รหัสสีและสีสัญลักษณ์ของช่องเดินสาย ที่ใช้ในการติดตั้งงานระบบไฟฟ้า

การติดตั้งระบบไฟฟ้าจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับความปลอดภัยและความสะดวกในการบำรุงรักษาเป็นอันดับแรก เพราะหากไม่มีการระบุสัญลักษณ์ที่ชัดเจน อาจทำให้การบำรุงรักษายุ่งยากขึ้น เนื่องจากสายไฟแต่ละประเภทมีความหนาบางต่างกัน การใช้เครื่องมือที่ไม่เหมาะสมอาจก่อให้เกิดความเสียหายระหว่างการซ่อมแซมได้

ปัจจุบันรหัสสีและสีสัญลักษณ์ที่ใช้ในการติดตั้งงานระบบไฟฟ้า อาจแตกต่างกันไปตามการออกแบบและติดตั้งของแต่ละงาน ดังนั้นเพื่อให้การใช้รหัสสี และสีสัญลักษณ์เป็นไปในทิศทางเดียวกัน ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการตรวจสอบและบำรุงรักษา มาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าสำหรับประเทศไทย พ.ศ. 2564 จึงได้มีการกำหนดไว้เป็นข้อแนะนำสำหรับช่างไฟและวิศวกร

ในบทความนี้จะพามาทำความรู้จักเกี่ยวกับสัญลักษณ์บ็อกซ์ไฟฟ้า ที่ใช้กับงานติดตั้งไฟฟ้าในปัจจุบัน ว่าแต่ละสี หมายถึงงานไฟฟ้าประเภทใดบ้าง พร้อมรูปแบบการติดตั้งสี Box ไฟฟ้าให้ถูกต้องตามมาตรฐาน วสท.

ตารางสรุปรหัสสี และสีสัญลักษณ์ที่ใช้ในการติดตั้งงานระบบไฟฟ้า

มาตรฐานสีบ็อกซ์ไฟฟ้ากำหนดขึ้นเพื่อให้ผู้ใช้งานเข้าใจตรงกันว่าช่องเดินสายนั้น ๆ ใช้สำหรับงานประเภทใด ทั้งนี้เพื่อความปลอดภัยในการดูแลและบำรุงรักษา โดยตารางแสดงรหัสสี และสีสัญลักษณ์ที่ระบุไว้ในภาคผนวก ด. ของมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าฯ วสท. นั้น อ้างอิงมาจากมาตรฐานกรมโยธาธิการและผังเมือง และมีการปรับเปลี่ยนเพื่อให้สอดคล้องกับเกณฑ์และมาตรฐานปัจจุบัน ตามตารางดังนี้

ลำดับที่	รายละเอียด	ตัวอักษร	รหัสสี	สีสัญลักษณ์
1	ช่องเดินสาย สายไฟฟ้ากำลังปกติ	N	–	ดำ
2	ช่องเดินสาย สายไฟฟ้าวงจรไฟฟ้าช่วยชีวิต	LS	แดง	ดำ
3	ช่องเดินสาย สายไฟฟ้าฉุกเฉิน	E	เหลือง	ดำ
4	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบสัญญาณเตือนเพลิงไหม้	FA	ส้ม	ดำ
5	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบเสียงและประกาศเรียก	PA	ขาว	ดำ
6	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบโทรทัศน์รวม	MATV	ขาว	ดำ
7	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบ BAS	BAS	ฟ้า	ดำ
8	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบโทรทัศน์วงจรปิด	CCTV	น้ำเงิน	ขาว
9	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบควบคุมประตูเข้า-ออก	ACC	น้ำเงิน	ขาว
10	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบเรียกพยาบาล	NC	น้ำเงิน	ขาว
11	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบนาฬิการวม	CL	น้ำตาล	ขาว
12	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบโสตทัศนูปกรณ์	AV	น้ำตาล	ขาว
13	ช่องเดินสาย สายสัญญาณระบบ ICT	ICT	ดำ	ขาว
14	อุปกรณ์ยืดหรือแขวนช่องเดินสายไฟฟ้าและสายสัญญาณ	–	เทาเข้ม	–

โดยคำว่า “รหัสสี” ในตารางหมายถึง สีของแถบสีที่ใช้ทำเครื่องหมายที่ช่องเดินสาย และฝากล่องไฟฟ้าหรือฝากล่องดึงสายเพื่อให้ทราบว่าเป็นช่องเดินสายของระบบใด ส่วนคำว่า “สีสัญลักษณ์” จะหมายถึง สีของตัวอักษรที่อยู่บนฝากล่องไฟฟ้าหรือฝากล่องดึงสาย เพื่อให้ทราบว่าเป็นกล่องไฟฟ้าหรือกล่องดึงสายของระบบใด นอกจากนี้ สำหรับไฟฟ้ากำลังปกติ ไฟฟ้าช่วยชีวิต และไฟฟ้าฉุกเฉิน จะมีวงจรแสงสว่างและวงจรเต้ารับอยู่ด้วย โดยจะใช้ตัวอักษรตามสีสัญลักษณ์ วงจรแสงสว่างใช้ตัวอักษร “LTG” และวงจรเต้ารับใช้ตัวอักษร “RCT”

ในการแสดงรหัสสีของช่องเดินสาย ให้แสดงรหัสสีที่ตัวจับยึดของท่อร้อยสาย สำหรับฝา กล่องไฟฟ้าและฝากล่องดึงสายต้องมีตัวอักษรตามสีสัญลักษณ์ด้วย (ในกรณีที่กล่องดึงสายมีงานหลายระบบดึงผ่านอนุญาตให้ไม่ต้องทำรหัสสีและสีสัญลักษณ์ที่ฝากล่องดึงสายได้) ส่วนรางเดินสายให้แสดงรหัสสีทุกระยะไม่เกิน 3 ม. และห่างจากกล่องดึงสาย หรืออุปกรณ์ไม่เกิน 0.90 ม. โดยรหัสสีกว้างไม่น้อยกว่า 30 มม. และตัวอักษรตามสี สัญลักษณ์สูงไม่น้อยกว่า 20 มม.

ตัวอย่างรหัสสี และสีสัญลักษณ์ไฟฟ้าในวงจรต่าง ๆ

ในการวาดแผนผังจำลองระบบวงจรไฟฟ้า เพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจไปในทิศทางเดียวกัน จึงต้องมีการใช้โค้ดสีงานระบบไฟฟ้าในแบบเดียวกัน ตามตัวอย่างดังต่อไปนี้

• วงจรไฟฟ้ากำลังปกติ

• วงจรไฟฟ้าช่วยชีวิต

• วงจรไฟฟ้าฉุกเฉิน

• วงจรระบบสัญญาณเตือนเพลิงไหม้

• วงจรระบบเสียงและประกาศเรียก

• วงจรระบบโทรทัศน์รวม

• วงจรระบบ BAS

• วงจรระบบโทรทัศน์วงจรปิด

• วงจรระบบควบคุมประตูเข้า-ออก

• วงจรระบบเรียกพยาบาล

• วงจรระบบนาฬิการวม

• วงจรระบบโสตทัศนูปกรณ์

• วงจรระบบ ICT

การทำความเข้าใจมาตรฐานสีบ็อกซ์ไฟฟ้า วสท. จะช่วยให้ช่างไฟและวิศวกรปฏิบัติงานดูแล-ซ่อมบำรุงระบบไฟฟ้าได้อย่างถูกต้องและปลอดภัย ลดความเสี่ยงที่จะเกิดปัญหาในภายหลัง นอกจากนี้ การเลือกรางวายเวย์ ที่ผลิตด้วยขั้นตอนมาตรฐาน โดยใช้วัสดุแข็งแรง ทนทาน และผ่านการเคลือบผิวป้องกันสนิม จะช่วยเพิ่มความปลอดภัยในการเดินสายไฟ พร้อมทั้งป้องกันสายไฟจากความร้อนสะสม ความชื้น และการกัดแทะจากสัตว์ขนาดเล็กได้อย่างมีประสิทธิภาพ

KJL ผลิตและจำหน่ายตู้ไฟสวิตช์บอร์ด ราง Wireway ราง Cable Tray ราง Cable Ladder และงานชิ้นส่วนโลหะสั่งผลิตพิเศษ ควบคุมการผลิตด้วยระบบ CNC และใช้เทคโนโลยีเครื่องจักรอัตโนมัติจากประเทศญี่ปุ่น ทำให้ได้ชิ้นงานถูกต้อง แม่นยำ แข็งแรง มีอายุใช้งานยาวนาน ตอบโจทย์ทุกการใช้ไฟฟ้าในหลากหลายอุตสาหกรรม