มาตรฐานสายไฟมีอะไรบ้าง ติดตั้งอย่างไรให้ถูกหลัก

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นภดล วิวัชรโกเศศ

สายไฟ คืออะไร

สายไฟ (Cables) คือ อุปกรณ์ส่วนที่สำคัญในการติดตั้งงานระบบไฟฟ้า เพื่อทำหน้าที่เป็นเส้นทาง หรือตัวกลางในการส่งผ่านกำลังไฟฟ้า จากแหล่งจ่ายกริด (Grid) ไปยังโหลดหรือบริภัณฑ์ไฟฟ้าต่าง ๆ ที่ติดตั้งอยู่ภายในบ้านพักอาศัย อาคาร สำนักงาน และโรงงาน เพื่ออำนวยความสะดวกในการใช้ชีวิตประจำวันของเรา

มาตรฐานสายไฟต้องเป็นอย่างไร

สายไฟฟ้าที่ถูกนำมาใช้งาน และติดตั้งงานระบบไฟฟ้าในประเทศไทย ต้องเป็นสายไฟที่มีคุณสมบัติเป็นไปตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (มอก.) ฉบับล่าสุด เช่น

• มาตรฐานเลขที่ มอก. 11-2553 

• สำหรับสายไฟฟ้าหุ้มฉนวนพอลิไวนิลคลอไรด์ หรือ PVC ต้องเป็นไปตามมาตรฐานบังคับตามประกาศในพระราชบัญญัติมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม

หากช่างไฟ วิศวกร หรือผู้เกี่ยวข้องนำสายไฟฟ้าที่ไม่มี มอก. (ไม่มีคุณสมบัติตามมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม) มาใช้ในงานติดตั้งรางเดินสายไฟ หรืองานติดตั้งทางไฟฟ้าอื่น ๆ จะถือว่าเป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายได้

รหัสสายไฟ

สายไฟฟ้าหุ้มฉนวนตามมาตรฐานเลขที่ มอก. 11-2553 ส่วนใหญ่จะอ้างอิงมาจากมาตรฐาน IEC 60227 โดยชนิดของสายไฟจะถูกกำหนดด้วยรหัสตัวเลข 2 ตัว แต่เพื่อป้องกันการสับสน ผู้ผลิตจะระบุชื่อเดิมในวงเล็บให้ด้วย เช่น สายไฟชนิด THW ในชื่อเดิม จะถูกกำหนดชื่อใหม่เป็น 60227 IEC 01 (THW) เป็นต้น

รหัสสีสายไฟ

สีของฉนวนสายไฟจะกำหนดใหม่ โดยสายไฟฟ้าหุ้มฉนวนแกนเดียวขนาดไม่เกิน 16 ตร.มม. กำหนดให้สีของฉนวนเป็น

• สีฟ้าสำหรับสายนิวทรัล (N) 

• สีน้ำตาลสำหรับเฟส 1 (L1)

• สีดำสำหรับเฟส 2 (L2)

• สีเทาสำหรับเฟส 3 (L3) 

• สีเขียวคาดเหลือง (อนุโลมให้ใช้สีเขียวหรือสายเปลือยได้) สำหรับสายดิน (G)

ซึ่งช่างไฟและวิศวกรไฟฟ้าต้องเพิ่มความระมัดระวังมากขึ้น เมื่อทำการติดตั้งงานระบบไฟฟ้าให้กับโครงการประเภทปรับปรุง ต่อเติม และซ่อมแซมอาคาร สิ่งปลูกสร้าง ที่จำเป็นต้องใช้มาตรฐานสายไฟใหม่ ร่วมกันกับสายไฟที่ติดตั้งอยู่เดิมที่เป็นสายไฟตามมาตรฐานตัวเก่า ดังนั้นการทำเครื่องหมายกำกับเพิ่มเติมไว้จึงเป็นเรื่องที่สำคัญมากเพื่อให้เกิดความปลอดภัย

ประเภทสายไฟ

ตามมาตรฐานสายไฟจะจำแนกตามประเภทของฉนวนและชนิดของตัวนำ

กรณีแยกตามฉนวนไฟฟ้า

จะแบ่งเป็น 3 ประเภท ได้แก่ 

1. สายไฟฟ้าหุ้มฉนวน

สายไฟที่มีฉนวนหุ้มอยู่รอบตัวนำไฟฟ้า ส่วนใหญ่ทำจากพลาสติกโพลีเมอร์หรือยาง ที่มีค่าความต้านทานทางไฟฟ้าสูง

2. สายไฟฟ้าเปลือย

นิยมใช้กับระบบไฟฟ้าแรงดันสูง มักทำจากอลูมิเนียมเพราะน้ำหนักเบา ราคาถูก แต่สายอลูมิเนียมล้วนรับแรงดึงได้ต่ำ จึงพัฒนาให้สามารถรับแรงดึงให้สูงขึ้น โดยเสริมแกนเหล็กหรือวัสดุอื่นเข้าไป

3. สายไฟฟ้าที่มีคุณสมบัติพิเศษ

สายไฟฟ้าที่ฉนวนมีคุณสมบัติพิเศษถูกออกแบบและเดินสาย เพื่อจ่ายไฟฟ้าให้กับระบบวงจรไฟฟ้าเฉพาะ ที่จำเป็นต้องสามารถใช้งานได้อย่างดีหากมีเหตุในภาวะฉุกเฉิน หรือมีเหตุที่ต้องการหนีภัยได้แก่ วงจรไฟฟ้าช่วยชีวิต รวมทั้งระบบวงจรไฟฟ้าที่ต้องออกแบบให้กับอาคารเฉพาะ ที่ต้องการความปลอดภัยเป็นพิเศษด้วยเช่นกัน อย่างสถานที่เฉพาะซึ่งเกี่ยวข้องกับสาธารณะชนจำนวนมาก และอาคารใต้ผิวดิน เป็นต้น

จากเหตุผลและความจำเป็นด้านปลอดภัยข้างต้น มาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าสำหรับประเทศไทย พ.ศ. 2564 (วสท. 022001-22, บทที่ 2 ข้อ 2.1.3) ได้กำหนดสายไฟฟ้าที่มีคุณสมบัติพิเศษออกเป็น 4 กลุ่ม ได้แก่

• คุณสมบัติสายไฟต้านเปลวเพลิง

Flame Retardant หรือ Flame Propagation คือสายไฟฟ้าหุ้มฉนวนที่มีคุณสมบัติการหน่วงเหนี่ยวลุกลามของการลุกไหม้ของสายไฟฟ้า ช่วยลดปัญหาจากการลุกลามของไฟไปตามสายไฟฟ้าเมื่อเกิดเหตุไฟไหม้ และสามารถดับไฟได้เองเมื่อเอาแหล่งไฟออก (Self-extinguish) กำหนดให้ใช้ตามมาตรฐาน มอก.2756 หรือ IEC 60332-1 หรือ IEC 60332-3

• คุณสมบัติสายไฟการปล่อยก๊าซกรด 

Acid Gas Emission คือสายไฟฟ้าหุ้มฉนวนที่ไม่มีส่วนประกอบที่ทำให้เกิดสารฮาโลเจน (Zero Halogen) ที่มีคุณสมบัติการกัดกร่อนสูง และมีความเป็นกรดเมื่อเกิดเหตุสายไฟฟ้าถูกไฟไหม้ กำหนดให้ใช้ตามมาตรฐาน มอก.2757 เล่ม 1-2559, มอก.2757 เล่ม 2-2559 และ IEC 60754-1, IEC 60754-2

• คุณสมบัติการปล่อยควัน 

Smoke Emission คือสายไฟฟ้าที่หุ้มฉนวนที่มีคุณสมบัติเกิดควันน้อยเมื่อมีการลุกลามของไฟไปตามสายไฟฟ้า เพราะควันเหล่านี้จะทำให้การมองเห็นลดลง และหากควันที่เกิดขึ้นมีปริมาณที่มากจะส่งผลให้คนที่อยู่ในพื้นที่เกิดเหตุดังกล่าวสำลักควันจนทำให้เสียชีวิตได้ สายควันน้อยกำหนดให้ใช้ตามมาตรฐาน มอก.2758 หรือ IEC 61034-2

• คุณสมบัติต้านทานการติดไฟหรือทนไฟ

Fire Resistance คือสายไฟฟ้าหุ้มฉนวนที่ฉนวนทนต่อการติดไฟ ไม่เกิดการลุกลามของไฟไปตามสายไฟเมื่อเกิดเพลิงไหม้ และขณะไฟลุกไหม้อยู่นั้นสายไฟที่มีคุณสมบัติดังกล่าวนี้ ยังสามารถจ่ายกระแสไฟฟ้าได้ตามปกติ สายทนไฟนี้กำหนดให้ใช้ตามมาตรฐาน มอก.3197 หรือ BS 6387 หรือ มอก. 2755 หรือ IEC 60331

กรณีพิจารณาจากชนิดของตัวนำ 

สามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่

• สายไฟฟ้าทองแดง

• สายไฟฟ้าอะลูมิเนียม

มาตรฐานสายไฟถูกกำหนดไว้เพื่อความปลอดภัยในการใช้งาน ดังนั้นช่างไฟและวิศวกรไฟฟ้า จึงต้องระมัดระวังเมื่อทำการติดตั้งงานระบบไฟฟ้า เพื่อลดความเสี่ยงจากอุบัติเหตุทางไฟฟ้าที่อาจเกิดขึ้น

หากต้องการตู้คอนโทรลไฟฟ้า รางไฟคุณภาพดี ทนทุกสภาพการใช้งาน และตรงตามมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้า สอบถามข้อมูลสินค้าได้ที่

LINE Official Account: @KJL.connect หรือคลิก https://lin.ee/lzVhFfo

Facebook: facebook.com/KJLElectric