ช่างไฟต้องรู้ อุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้า มีอะไรบ้าง

แม้ว่าช่างไฟและวิศวกรส่วนใหญ่จะมีความเชี่ยวชาญในการทำงานที่เกี่ยวข้องกับระบบไฟฟ้า แต่ความปลอดภัยระหว่างการปฏิบัติงานเป็นเรื่องที่ต้องใส่ใจและระมัดระวังอย่างมาก เนื่องจากกระแสไฟฟ้าเป็นอันตรายต่อร่างกายมนุษย์และอาจส่งผลร้ายแรงถึงชีวิตได้หากไม่มีการป้องกันอย่างเหมาะสม ในบทความนี้เราจะพูดถึงอุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้าที่ช่างไฟควรรู้จักและนำมาใช้ เพื่อสร้างความปลอดภัยและมาตรฐานในการปฏิบัติงานประจำวัน

อุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้า คืออะไร

อุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้า (Electrical Protection Devices) เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในระบบไฟฟ้าเพื่อป้องกันการเกิดอันตรายหรือความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นจากสถานการณ์ที่ไม่ปกติ เช่น กระแสไฟฟ้าสูงเกินไป (Overcurrent), แรงดันไฟฟ้าสูงเกินไป (Overvoltage) รวมถึงลักษณะกระแสไฟฟ้าที่ไม่ปกติ เช่น ไฟกะพริบ (Flickering), แรงดันไฟฟ้าต่ำเกินไป (Undervoltage), และไฟฟ้าลัดวงจร (Short Circuit)

อุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้าที่ควรรู้จัก มีอะไรบ้าง?

ฟิวส์ (Fuse)

เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในระบบไฟฟ้าเพื่อป้องกันการเกิดความผิดปกติหรืออันตรายจากกระแสไฟฟ้าที่เกินค่าที่กำหนดไว้ในวงจร ฟิวส์มักถูกใช้แทนคอยล์หรือวงจรป้องกันอื่น ๆ เพราะมีราคาประหยัด และใช้งานได้ง่าย แต่จะมีความเร็วในการตัดกระแสไฟฟ้าที่ด้อยกว่าคอยล์หรือวงจรป้องกันอื่น ๆ

โครงสร้างของฟิวส์ประกอบด้วยสายฟิวส์ที่ทำจากวัสดุที่มีค่าต้านทานไฟฟ้าสูง เช่น โลหะหรือเซรามิก โดยสายฟิวส์จะมีขนาดเล็กและบางมาก ซึ่งทำให้เมื่อกระแสไฟฟ้าผ่านฟิวส์เกินค่าที่กำหนด สายฟิวส์จะทำงานโดยตัดทิ้ง และหยุดกระแสไฟฟ้าไปยังอุปกรณ์ที่ต่อกับวงจรนั้น ๆ หรือที่เรียกกันว่า “ฟิวส์ขาด” และฟิวส์ที่ขาดต้องถูกเปลี่ยนออกมาและติดตั้งใหม่เพื่อให้วงจรสามารถทำงานได้ตามปกติหลังจากซ่อมแซมเรียบร้อยแล้ว

ฟิวส์มักถูกใช้ในหลาย ๆ ส่วนที่ต้องการการป้องกันไฟฟ้า เช่น ในระบบไฟฟ้าภายในอาคารและที่อยู่อาศัย รถยนต์ และอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ การใช้ฟิวส์จะช่วยป้องกันการลัดวงจรและการกะพริบของไฟฟ้าที่ไม่ปกติซึ่งอาจทำให้เกิดอันตรายและเสียหายต่ออุปกรณ์อื่น ๆ ในวงจรได้

เซอร์กิต เบรกเกอร์ (Circuit Breaker)

เซอร์กิต เบรกเกอร์ คืออุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้าในกรณีที่เกิดความผิดปกติ เช่น กระแสไฟฟ้าสูงเกินค่าที่กำหนด หรือไฟฟ้าลัดวงจร อุปกรณ์นี้จะทำการตัดกระแสไฟฟ้าให้อยู่ในระดับปลอดภัย และสามารถรีเซ็ตเพื่อให้กระแสไฟฟ้ากลับมาไหลต่อได้หลังจากเกิดความผิดปกติ

RCCB (Residual Current Circuit Breaker)

เป็นอุปกรณ์ที่ถูกออกแบบมาเพื่อป้องกันความเสี่ยงจากกระแสไฟฟ้ารั่ว (Residual Current) หรือกระแสไฟฟ้าที่ไหลผิดปกติ ซึ่งอาจเกิดจากอุปกรณ์ไฟฟ้าที่มีปัญหา เมื่อเกิดกระแสไฟฟ้ารั่วจากสายไฟหรืออุปกรณ์ไฟฟ้า อุปกรณ์ RCCB จะทำงานโดยตัดกระแสไฟฟ้าให้หยุดทันที เพื่อป้องกันไม่ให้กระแสไฟฟ้าทำอันตรายต่อมนุษย์

การติดตั้ง RCCB จำเป็นต้องทำในวงจำกัดของระบบไฟฟ้า โดยควรเลือกติดตั้งเฉพาะจุดที่มีความเสี่ยงสูง เช่น เครื่องทำน้ำอุ่น หรือในวงจรไฟฟ้าบางส่วน และต้องใช้ควบคู่กับฟิวส์และเบรกเกอร์ เพื่อให้มั่นใจว่าเมื่อเกิดความผิดปกติในวงจร อุปกรณ์ RCCB จะทำงานได้ตรงตามที่คาดหวัง และป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายจากอุบัติเหตุที่กล่าวไปข้างต้น

RCBO (Residual Current Circuit Breakers with Overload Protection)

เป็นอุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้าที่มีลักษณะการทำงานใกล้เคียงกับ RCCB แต่มีความแตกต่างคือ RCBO จะมีฟิวส์และเบรกเกอร์ในตัว จึงสามารถป้องกันความเสี่ยงจากทั้งกระแสไฟฟ้ารั่วและกระแสไฟฟ้าเกินในระบบได้ อีกทั้งยังมีขนาดเล็ก นิยมติดตั้งภายในตู้คอนซูมเมอร์ยูนิตเป็นหลัก

สรุป

การทำงานที่เกี่ยวข้องกับระบบไฟฟ้าเป็นเรื่องที่ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษ เนื่องจากเป็นงานที่มีความเสี่ยงสูงและอาจเกิดอันตรายจากกระแสไฟฟ้าได้หากไม่มีการป้องกันอย่างเหมาะสม ช่างไฟจึงจำเป็นต้องศึกษาเกี่ยวกับระบบป้องกันไฟฟ้าให้เข้าใจอย่างถี่ถ้วน และเลือกใช้อุปกรณ์ให้เหมาะสมกับหน้างาน

และเมื่อติดตั้งอุปกรณ์ป้องกันไฟฟ้าแล้ว ควรเลือกใช้รางไฟที่ผลิตด้วยขั้นตอนที่ได้มาตรฐาน ด้วยวัสดุคุณภาพ แข็งแรง ทนทาน เพื่อจัดเก็บสายไฟให้เป็นระเบียบเรียบร้อย เพิ่มความปลอดภัยในการใช้งาน และป้องกันเหตุไม่คาดฝันที่อาจเกิดขึ้น เช่น ไฟรั่ว ไฟฟ้าลัดวงจร ที่เกิดจากสายไฟที่เสื่อมสภาพหรือชำรุดเสียหายได้

KJL ผู้นำนวัตกรรมตู้ไฟ รางไฟ ที่ช่างไฟเชื่อมั่น ด้วยเทคโนโลยีการผลิตจากประเทศญี่ปุ่น สอบถามข้อมูลสินค้าได้ที่ 

LINE Official Account: @KJL.connect หรือคลิก https://lin.ee/lzVhFfo

Facebook: facebook.com/KJLElectric