แรงดันไฟฟ้า ตามมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าประเทศไทย พ.ศ. 2564
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นภดล วิวัชรโกเศศ
ทำความรู้จักกับนิยามของ “แรงดันไฟฟ้า (Voltage)” แต่ละประเภท เพื่อศึกษาวิธีการติดตั้งระบบไฟฟ้าที่ถูกต้อง ตามมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าสำหรับประเทศไทย ปี พ.ศ. 2564 โดยมีรายละเอียดดังต่อไปนี้
แรงดันไฟฟ้าของวงจร
แรงดันไฟฟ้าของวงจร (Voltage) หมายถึงค่าประสิทธิผล (Effective Value) หรือค่ารากเฉลี่ยกำลังสอง (RMS value) ของค่าความต่างศักย์สูงสุดระหว่างตัวนำ 2 สายในวงจรที่เกี่ยวข้องกัน เพื่อความสะดวกในการคำนวณค่าต่าง ๆ ทางไฟฟ้า วิศวกรไฟฟ้าจะใช้ค่าแรงดันที่ระบุ (Voltage, nominal) ซึ่งหมายถึงค่าตัวเลขแรงดันไฟฟ้าที่ใช้เรียกระบบแรงดันไฟฟ้าในวงจร หรือระบบไฟฟ้าหนึ่ง ๆ เพื่อบอกระดับของแรงดันไฟฟ้านั้น ๆ ไม่ว่าจะอยู่ในส่วนไหนของระบบใช้อ้างอิงในการออกแบบ โดยทั่วไประบบไฟฟ้าจะมีการแบ่งประเภทของแรงดันไฟฟ้าเป็น 2 ชนิด ได้แก่ แรงดันไฟฟ้ากระแสสลับ (AC voltage) และแรงดันไฟฟ้ากระแสตรง (DC voltage, ที่ไม่มีริ้วคลื่น)
ทั้งนี้ ค่าแรงดันไฟฟ้าที่ระบุ (Voltage, nominal) จะมีค่าแตกต่างกันตามมาตรฐานที่ใช้อ้างอิงของแต่ละประเทศ สำหรับประเทศไทยจะอ้างอิงค่าของแรงดันไฟฟ้าระบุตามมาตรฐาน IEC 60038 และใช้ค่าแรงดันระบุนี้สำหรับการออกแบบในระบบจำหน่ายกำลังไฟฟ้าแรงต่ำ (LV power distribution) โดยชนิดแรงดันกระแสสลับจะใช้ตัวเลขค่าเดียวที่ 230/400 โวลต์ (U0/U, แรงดันเฟส/แรงดันไลน์) ยกเว้นในกรณีคำนวณหาขนาดกระแสตัวหม้อแปลง จะใช้ค่าแรงดันตาม Name Plate ของหม้อแปลงในการคำนวณ
แรงดันไฟฟ้าพิกัด
แรงดันไฟฟ้าพิกัด (Voltage, rated) หมายถึง แรงดันไฟฟ้าของอุปกรณ์ หรือของเครื่องใช้ไฟฟ้าที่ผู้ผลิตฯกำหนดขึ้น เพื่อให้การทำงานของอุปกรณ์หรือเครื่องใช้ไฟฟ้าเป็นไปตามคุณลักษณะที่กำหนด ในกรณีพิจารณาถึงค่าแรงดันไฟฟ้าที่การไฟฟ้าฯ จ่ายหรือให้บริการกับผู้ใช้ไฟฟ้าจะถูกนิยามว่าเป็น แรงดันบริการ (Service voltage) ซึ่งมักเป็นค่าแรงดันไฟฟ้าซึ่งวัด ณ ตำแหน่งที่จุดต่อหรือหน้าเครื่องวัดหน่วยไฟฟ้า โดยระดับแรงดันให้บริการ (แรงต่ำ) ของการไฟฟ้านครหลวง (กฟน.หรือ MEA) อยู่ที่ 230/400 โวลต์ และของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ. หรือ PEA) อยู่ที่ 220/380 โวลต์
แรงดันใช้ประโยชน์
แรงดันใช้ประโยชน์ (Utilization voltage) หมายถึง แรงดันไฟฟ้าที่ตำแหน่งของเต้ารับไฟฟ้า หรือตำแหน่งที่เครื่องใช้ไฟฟ้า หรือที่บริภัณฑ์ไฟฟ้าต่ออยู่ ในกรณีของแรงดันต่ำพิเศษ (Extra low voltage, ELV) จะถูกนิยามว่าเป็นระดับค่าแรงดันไฟฟ้ากระแสสลับที่มีค่าไม่เกิน 50 โวลต์ หรือแรงดันไฟฟ้ากระแสตรงที่มีค่าไม่เกิน 120 โวลต์
แรงดันเทียบดิน
นิยามแรงดันสุดท้ายที่ระบุตามมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าฯ คือแรงดันเทียบดิน (Voltage to ground) หมายถึงแรงดันระหว่างตัวนำที่กำหนด กับจุดหรือตัวนำของวงจรที่ต่อลงดิน สำหรับวงจรที่มีการต่อลงดิน ในกรณีวงจรที่ไม่ต่อลงดินจะหมายถึงแรงดันสูงสุดระหว่างตัวนำที่กำหนดกับตัวนำอื่นในวงจร
หากวิศวกรไฟฟ้า หรือช่างไฟท่านใดต้องการตู้ไฟฟ้า หรือรางไฟคุณภาพดี ตรงตามมาตรฐาน สามารถดูรายละเอียด หรือสอบถามข้อมูลสินค้าได้ที่
KJL LINE Official Account: @KJL.connect
