เต้ารับ คืออะไร นิยามและข้อกำหนดการติดตั้งเพื่อความปลอดภัย

ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.นภดล วิวัชรโกเศศ

เต้ารับ คืออะไร?

เต้ารับ (Receptacle) คืออุปกรณ์ไฟฟ้าที่ถูกติดตั้งในงานระบบไฟฟ้าเพื่อทำหน้าที่เป็นจุดจ่ายไฟให้ผู้ใช้งาน ที่สามารถพบเห็นได้โดยทั่วไป ไม่ว่าจะเป็นอาคารที่พักอาศัย โรงงาน อาคารสำนักงาน ห้างสรรพสินค้า หรืออาคารทั่วไปอื่น ๆ โดยมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าสำหรับประเทศไทย พ.ศ. 2564 (วสท. 022001-22) ได้นิยามความหมายของเต้ารับเอาไว้ว่า อุปกรณ์หน้าสัมผัสซึ่งติดตั้งที่จุดจ่ายไฟ ใช้สำหรับการต่อกับเต้าเสียบ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่ เต้ารับทางเดียว (1 โครง ประกอบด้วย 1 ชุดอุปกรณ์หน้าสัมผัส) และ เต้ารับหลายทาง (1 โครง ประกอบด้วยอุปกรณ์หน้าสัมผัสมากกว่า 2 ชุด) 

การคำนวณโหลดวงจรย่อยสำหรับเต้ารับ

การคำนวณโหลดวงจรย่อยสำหรับเต้ารับ สามารถพิจารณาได้เป็น 2 กรณี ได้แก่ โหลดเต้ารับที่ใช้งานทั่วไป และโหลดเต้ารับที่ไม่ใช้งานโดยทั่วไป กรณีที่ไม่ใช้งานโดยทั่วไปหรืออาจเรียกว่าใช้งานเฉพาะนั้น ให้คำนวณโหลดตามขนาดของเครื่องใช้ไฟฟ้านั้น ๆ ส่วนโหลดเต้ารับใช้งานโดยทั่วไปให้คำนวณโหลดโครงละหรือจุดละ 180 VA ทั้งแบบชนิดเต้ารับทางเดียว (Single) เต้ารับคู่ (Duplex) และเต้ารับชนิดสามชุดหรือสามเต้า (Triplex) แต่กรณีที่ติดตั้งเต้ารับหลายทางที่ประกอบด้วยอุปกรณ์หน้าสัมผัสตั้งแต่ 4 ชุด หรือ 4 เต้า ให้คำนวณโหลดโครงละ หรือจุดละ 360 VA

ข้อกำหนดของการติดตั้งเต้ารับในวงจรย่อย

เต้ารับที่ถูกติดตั้งในวงจรย่อยต้องเป็นแบบมีขั้วสายดิน นั่นคือเต้ารับที่ติดตั้งต้องมี 3 รู สำหรับสายเส้นไฟ (L) สายนิวทรัล (N) และสายดิน (G) โดยสายดินต้องต่อลงดินตามมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าฯ และเพื่อความปลอดภัยที่มากขึ้นสำหรับการเป็นจุดจ่ายไฟของเต้ารับ มาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้าฉบับล่าสุด (วสท. 022001-22) จึงกำหนดให้ติดตั้งเครื่องตัดไฟรั่ว ขนาด I∆n ไม่เกิน 30 mA เพิ่มเติม สำหรับวงจรย่อยเต้ารับที่ติดตั้งในพื้นที่หรือบริเวณที่อยู่ใกล้น้ำและความชื้น ได้แก่

• ห้องน้ำ ห้องอาบน้ำ โรงจอดรถยนต์ ห้องครัว ห้องใต้ดิน
• บริเวณอ่างล้างมือ อ่างล้างจาน และบริเวณเคาน์เตอร์ที่มีการติดตั้งเต้ารับห่างจากขอบด้านนอกของอ่างในระยะ 1.50 เมตร
• บริเวณชั้นล่าง (ชั้น 1) รวมถึงบริเวณที่อยู่ระดับต่ำกว่าผิวดิน (เพื่อให้มีความปลอดภัยมากยิ่งขึ้นโดยเฉพาะเมื่อเกิดน้ำท่วมกับที่อยู่อาศัย และสถานประกอบการที่ไม่ใช่ที่อยู่อาศัย)
• สถานที่ทำงานก่อสร้าง ซ่อมบำรุง บนดาดฟ้า อู่ซ่อมรถ
• ท่าจอดเรือ โป๊ะจอดเรือ สะพานปลา ที่ทำการเกษตร พืชสวน และปศุสัตว์
• งานแสดงหรืองานขายสินค้า ตลาด และที่คล้ายคลึงกัน

หากวิศวกรไฟฟ้าหรือช่างไฟท่านใด ต้องการตู้ไฟ หรือรางเดินสายไฟคุณภาพดี ตรงตามมาตรฐานการติดตั้งทางไฟฟ้า ขอแนะนำรางเคเบิลและรางเคเบิลแบบบันไดที่ผลิตและจำหน่ายโดย KJL 

• ตัวรางผลิตจากเหล็กแผ่นดำคุณภาพสูง ความหนา 2.0 มิลลิเมตร
• ออกแบบและควบคุมการผลิตด้วยระบบ Computer Numerical control (CNC)
• โครงสร้างเป็นไปตามมาตรฐาน NEMA VE 1-2017
• การชุบสังกะสีแบบจุ่มร้อนเป็นไปตามมาตรฐาน ASTM A123 / A123M ที่ความหนาเฉลี่ยของการเคลือบผิว 45-60 ไมครอน 
• มีรางเคเบิลที่ทำจากสเตนเลส เหมาะสำหรับงานติดตั้งที่ต้องการวัสดุที่ทนทานต่อการกัดกร่อนมากเป็นพิเศษ

สอบถามข้อมูลสินค้าได้ที่ KJL LINE Official Account: @KJL.connect